● گام اول : جام جم چیست؟

در این بخش به روشن ساختن مفھوم جام جم می پردازیم که عامل تمایز انسان از سایر موجودات است. جام جم مجموعه انرژی ھای درونی انسان است. در واقع  این بخش گفتگوی ما پیرامون این محور است که تمام قدرتھا برای خوشبختی و سعادت درون انسان است و تعریف و فرمول مشخصی برای آن وجود ندارد. با این دیدگاه انسان یک موجود « عامل » است  که می تواند خود را از ھمه اگرھای موجود رھا کند. در راه شناخت این انرژی ھای درونی موانعی وجود دارد که در عرفان آن ھا را تحت عنوان کلی « تعلقات » بررسی می کنیم. بنابراین در جلسات بعد به جستجوی تعلقات و راه ھای  آن می پردازیم.

تمرین 1 :

ساعتی را با خود خلوت کنید و ھر تفاوتی را که در خود با سایر موجودات می یابید فھرست کنید.  از خود بپرسید چرا نام من انسان شده است؟ چه توانایی ھایی دارم و آیا تا به حال از تمام آن ھا در ھر لحظه ای که خواسته ام استفاده کرده ام یا نه؟ ببینید می توانید دلیل عدم استفاده از این توانایی ھا را بیابید.

تمرین 2 :

در یک جمله برای خود بنویسید که چه وقت در زندگی احساس خوشحالی و خوشبختی می کنید.

● گام دوم : رھایی از تعلق دوبینی

یکی از مھم ترین تعلقات که موجب می شود نتوانیم از انرژی ھای درونی خود درست استفاده کنیم تعلق دوبینی است. ما عادت کرده ایم از ھر رفتار و سخن اطرافیان خود تعبیری داشته باشیم. بنابراین ھمواره ھمه پدیده ھا را به صورت دو پدیده می بینیم یکی خود واقعیت و دیگری تعبیر و تفسیری که ما از واقعیت داریم. اگر بتوانیم در بحران ھای مختلف واقعیت را از تعبیر و تفسیر تفکیک کنیم. به مرور با تمرین خواھیم توانست تعبیرھا را به کناری نھیم و برای واقعیت ھای موجود راه حل پیدا کنیم. به ھمین دلیل یکی از بھترین راه حل ھا در کدورت ھای بین افراد صراحت است.

تمرین 1 :

ناراحتی ھای خود را در چند روز گذشته مرور کنید آیا می توانید واقعیت و تعبیر را از ھم جدا کنید؟ فکر می کنید چند درصد از ناراحتی ھای ما ناشی از تعبیر است و چند درصد به واقعیت باز می گردد. با کنار گذاشتن تعبیرھا آیا می توانید برای واقعیت ھا راه حل مناسب بیابید؟ راه حل ھا را روی کاغذ بنویس.

تمرین 2 :

آیا تا به حال برایتان پیش آمده که تعبیر شما از موضوعی ناراحتتان کرده و بعد گذشت زمان مشخص کرده که تعبیر شما اشتباه بوده و شما بی دلیل ناراحت شده اید؟ این موارد را بنویسید و راجع به آن گفتگو کنید.

● گام سوم : رھایی از تعلق مقایسه

مقایسه برای فرد مقابل شما پیامی منفی به ھمراه دارد. خواه نزدیک ترین فرد به شما مثلاً ھمسرتان باشد یا فردی دورتر مثلاً ھمسایه. ھنگامی که کسی را با دیگری مقایسه می کنید فرد مقابل به سرعت واکنش دفاعی نشان می دھد و این واکنش دفاعی از آنجا که شتابزده است بر وخامت بحران می افزاید. علاوه بر این گاھی مقایسه ذھنی بین خودتان و دیگری یا مقایسه فرد با الگوھای از پیش تعیین شده باعث بروز اضطراب ھای بسیاری برای خودتان می شود.

این باور رایج که مقایسه در امور مثبت مفید است باوری ناصحیح است. چرا برای امور مثبت از روش ھای انسانی ایجاد انگیزه بھره نبریم؟ اگر با فرزند خود با زبان مقایسه سخن گوییم او نیز با ھمین زبان به ما پاسخ می گوید. در این گام ھمچنین به دنبال راه ھایی ھستیم که اگر توسط کسی مورد مقایسه با دیگری قرار گرفتیم بتوانیم با استفاده از انرژی ھای درونی خود از تعبیر جملات آن فرد پرھیز کنیم.

تمرین 1 :

وقتی می خواھید با اطرافیان خود با زبان مقایسه صحبت کنید با خود بیندیشید و راه مناسب تری را برای بیان واقعیت بیابید. اجازه ندھید جملات شما احساس عدم کفایت در فرد مقابل پدید آورد. با خود فکر کنید که آیا گفتگو با زبان مقایسه راه را برای فرد مقابل باز نمی کند که او ھم به مقایسه شما با دیگران بپردازد؟

تمرین 2 :

مواردی را ک فردی را با دیگری در گذشته مقایسه کرده اید مرور کنید. به دقت بیندیشید آیا شما می توانید به تمام فاکتورھای شخصیتی آن دو فرد اشراف داشته باشید و مقایسه ای دقیق و با رعایت ھمه جوانب و جزئیات انجام دھید اگر به این نتیجه رسیدید که ھرگز نمی توانید ھمه جزئیات وجودی یک فرد را در نظر بگیرید تصمیم بگیرید به طور جدی از مقایسه بپرھیزید.

تمرین 3 :

گاھی ما افراد را با الگوھایی که از قبل در ذھن داشته ایم مقایسه می کنیم مثلاً خانمی پس از ازدواج مدام ھمسرش را با یک الگوی برتر که در ذھن داشته به عنوان مثال پدرش یا برادرش مقایسه می کند و چون ھمسرش را مشابه الگو نمی یابد احساس می کند در انتخابش شکست خورده است. چند درصد از بحران ھای زندگی شما به این گونه مقایسه ھا ارتباط می یابد با پذیرش تفاوت ھای انسان ھا می توانید از تعلق مقایسه رھایی یابید.

● گام چھارم :رھایی از تعلق افتادن در تله قضاوت دیگران

بسیاری از ما در موقعیت ھای مختلفی از زندگی مان با فیلم نامه ای بازی می کنیم که دیگران برایمان نوشته اند. توجه به اینکه دیگران راجع به ما چه فکر می کنند و آیا رفتار ما مورد تأیید آن ھاست یا نه دغدغه بزرگی محسوب می شود. این دغدغه پاره ای از انرژی ھای درونی ما را به ھدر می دھد. برای رھایی از این تعلق باید به این نکته توجه کنیم که ما نیازمند تأیید افرادی ھستیم که خود آن ھا ھم به ھمان نسبت نیازمند تأیید ما ھستند. با رھایی از این تعلق می توانیم حتی بسیاری از رفتارھای اجتماعی را که مخالف موازین انسانی ھستند.

 تمرین ١ :

آیا تا به حال مواردی پیش آمده که درباره ی فردی قضاوت کرده اید و گذشت زمان نشان داده قضاوت شما اشتباه بوده است!

 تمرین  ٢ :

گاھی علیرغم قضاوت ھای دیگران کاری را انجام می دھیم. پس از مدتی ھمه قضاوتشان را در مورد ما اصلاح می کنند. آیا چنین مواردی را در زندگی خود تجربه کرده اید.

 تمرین ٣ :

آیا تا به حال مشاھده کرده اید که ھمه ی افراد یک جمع قضاوت واحدی درباره ی موضوعی داشته باشند؟ توجه به قضاوت ھای افراد به ما کمک می کند تا دریابیم

نمی توانیم ھمواره ھمه را راضی نگه داریم.

تمرین ۴ :

گاھی نیز شرایطی پیش می آید که اکثریت افراد یک جمع قضاوت واحدی درباره ی موضوعی ارائه می دھند اما پس از چندی واقعیت خود را نشان می دھد. واقعیتی که کاملاً متضاد با قضاوت جمع بوده است.

● گام پنجم : پیشنھاد روش عشق ورزیدن به تمام مظاھر جمال خداوند به جای استفاده از عقل جزئی

در عرفان از دو نوع عقل صحبت می کنیم، عقل کلی که ما را در یافتن پاسخ برای سئوالات اساسی آفرینش یاری می دھد ھمچون پاسخ به سئوال « از کجا آمده ام آمدنم بھر چه بود؟ » چنین عقلی رشد دھنده و پویاست. اما عقل جزئی ما را به تفکر زائد وا می دارد. عقل جزئی عقل محاسبه گر و شعبده بازی است که با کنار ھم گذاشتن جزئیات در مورد افراد به قضاوت و داوری رفتار انسان ھا می پردازد. عرفا این عقل را کاھش دھنده انرژی ھای درونی می دانند و در مقابل آن از عشق حمایت می کنند که مفھوم آن مھر ورزیدن به ھمه موجودات اطرافمان است.

ھمانطور که حافظ می گوید :

این ھمه شعبده ھا عقل که می کرد اینجا    سامری پیش عصا و ید بیضا می کرد

منم که شھره ی شھرم به عشق ورزیدن     منم که دیده نیالوده ام به بد دیدن

با عشق ورزیدن به ھمه ی مظاھر حیات چشم ھا از آلودگی به دیدن رھایی می یابد و به قول ھریس انسان به بھترین وضعیت روحی دست می یابد که اصطلاحاً وضعیت

« حال من خوب هست حال تو هم خوب هست ؟ » است.

تمرین ١ :

بحران ھایی که اخیراً با آن مواجه بودید مرور کنید. بررسی کنید که عقل جزئی چقدر برای شما مشکل به وجود آورده است و اگر با دیدگاه مھرورزی به بحران نگاه کنید آیا راه حل ھای بھتری نمی یابید؟

تمرین ٢ :

مھر ورزیدن به طبیعت و کودکان  در نھاد ما به طور فطری قرار دارد. با کمی تمرین می توانیم ویژگی ھای این مھرورزی را بیابیم و آن را در مورد انسان ھای اطراف خود تمرین کنیم. مثلاً اگر بچه نه ماھه ای دستش را بلند کند و به صورت ما بزند نه تنھا ناراحت نمی شویم بلکه دست بچه را می بوسیم. تمرین کنیم که آیا می توانیم این رابطه ی مھرورزانه ای شفاف و بدون دخالت عقل جزئی را با ھمه انسان ھا داشته باشیم.

 تمرین  ٣ :
یک نمونه عشق مجازی را بررسی کنید و توانایی ھایی را که عشق مجازی در وجود عاشق پدید می آورد در نظر بگیرید آیا تصور نمی کنید عشق حقیقی چندین برابر این توانایی ھا را در وجود ما پدید می آورد؟

● گام ششم : نظریه پذیرش و تفکر گاه جبر گاه اختیار به جای انتقاد و سعی در تغییر دیگری

در روانشناسی امروز تاکید می شود که بھترین حالت برای فھم شرایط ناراحت کننده ای که قابل تغییر نیست پذیرش آن شرایط است. تلاش برای تغییر دادن دیگری این پیام را به ھمراه دارد که از نظر ما او آن چیزی نیست که ما می خواھیم و این پیام برای طرف مقابل ھمواره منفی است. با پذیرش اطرافیان خود در واقع خود را از وضعیت (اگر) رھایی بخشیده ام و این کار تنھا از طریق تغییر دیدگاه نسبت به افراد حاصل می شود. تفکر جبر و اختیار در عرفان به آرامش فرد کمک بسیاری می کند. باور کنیم که ما موجودات آزادی آفریده شده ایم که قادر به انجام ھر کاری ھستیم.

چرخ بر ھم زنم آر غیر مرادم گردد    من نه آنم که زبونی کشم از چرخ فلک     ( حافظ )

اما سنت ھایی در طبیعت وجود دارد که ما باید در چارچوب آن سنت ھا زندگی کنیم. به تعبیر دیگر اگر بپذیریم که مواردی وجود دارد که در ناموس آفرینش از اختیار ما خارج است بھتر می توانیم از نیروی اختیار خود در سطوح دیگر بھره بریم.

رضا به داده بده وز جبین گره بگشا    که بر من و تو در اختیار نگشاده است    ( حافظ )

به عنوان مثال ما می توانیم ھر زمان که خواستیم کلید برق را بزنیم و لامپ را روشن کنیم اما گاھی برق از محل تولید قطع شده است و ما ھر چه تلاش می کنیم با زدن کلید لامپ روشن نمی شود. در چنین مواردی اگر شرایط را نپذیریم دچار اظطراب و ناراحتی می شویم اما اگر واقعیت را بپذیریم با آرامش کامل به دنبال راه حل مثلاً روشن کردن شمع می گردیم.

تمرین ١ :

در مورد ویژگی ھای خاصی در اطرافیانتان که شما را ناراحت می کند با خود بگویید من او را دوست دارم و ھمینطور که ھست او را می پذیرم و سعی در تغییر دادن خصو صیاتش ندارم. متقابلاً من آنقدر توانایی در وجودم دارم که ھر لحظه می توانم فرمول خوشبختی و خوشحالی خود را با استفاده از انرژی ھای درونیم بنویسم پس در ھر شرایطی قادرم خوشحال باشم.

تمرین ٢ :

اگر باور خاصی دارید که بسیار به آن پایبند ھستید مثلاً فکر می کنید کم حرفی نشانه ادب است دقت کنید که تا چه حد فاکتورھای خانوادگی و محیطی بر روی آن تأثیر داشته است. آیا ھمه انسان ھا مثل شما می اندیشند؟ اگر فرد مقابل شما دارای باوری کاملاً مغایر باور شماست با خود فکر کنید اگر شما اعتقاد او را داشتید دوست داشتید با شما چطور رفتار می شد؟

تمرین ٣ :
به ھمه مواردی که باور دارید بیندیشید و ببینید آیا این امور مطلق ھستند یا نسبی؟ آیا خط کشی وجود دارد که به طور قطع خوب و بد را مشخص کند؟ خط کشی که ھمه افراد بشر آن را بپذیرند؟ آیا منطق از دید انسان ھای مختلف متفاوت نیست؟

 تمرین ۴ :

اختلاف نظرھای خود را با دیگران مرور کنید ببینید گاھی اصرار بر باور خود موجب نمی شود نتوانیم لذت ھای دیدگاه مقابل را بشناسیم و از آن لذت ببریم؟ اگر چنین مواردی را تجربه کرده اید بنویسید و در مورد آن گفتگو کنید.

● گام ھفتم : زیستن درلحظه حال و به رھایی از تعلقات گذشته و آینده فکر کرد

به گذشته ای که از دست رفته یا نگرانی داشتن نسبت به آینده ای که ھنوز نیامده باعث می شود انرژی ھای ما در زمان حال کاھش یابد و ما از لذت زیستن در لحظه بی بھره بمانیم. تعلق به تحقق حتمی نتیجه منابع انرژی درونی ما را خاموش می کند.گاھی روزھای متمادی از زیبایی ھای اطراف خود لذت نبرده ایم چرا که یا عقل جزئی سرگرم تجزیه و تحلیل وقایع گذشته است و یا در آرزوھای بی انتھای آینده غرق است.

دقت کرده اید که گاه شاید برای چند روز نگاھی به آسمان نینداخته ایم و از زیبایی آن لذت نبرده ایم برای اینکه فردی ھفته پیش حرفی گفته که ناراحتمان کرده یا از آینده موھومی می ترسیم. از زیبایی رشد لحظه به لحظه فرزندانمان غافلیم چرا که مشغول گرفتن حقوق گذشته خود ھستیم یا برای کسب حق ھای جدید در آینده نقشه می کشیم. با لذت بردن از حال می توانیم ھمواره پر انرژی باشیم و برای ھر مشکل محتملی در آینده آمادگی روحی لازم را داشته باشیم.

 تمرین ١ :

دقیقاً در لحظه ای که فکر کردن به امری در گذشته یا داشتن دغدغه ای برای آینده شما را ناراحت می کند با خود این جمله را تکرار کنید الان چه کاری می توانم انجام دھم که خوشحال باشم مثلاً نگاھی به زیبایی ھای اطرافتان بیندازید یا حالت فیزیکی بدن خود را تغییر دھید و به فرمی در آورید که زمان خوشحالی احساس می کنید مثلاً نفس عمیق بکشید یا به ورزشی سبک بپردازید.

 تمرین ٢ :

احساس ناراحتی خود را در لحظه ای کھ اتفاقی افتاده با مدتی پس از آن مقایسه کنید و با تمرین سعی کنید از قید زمان رھایی یابید. تلاش کنید در لحظه وقوع مسئله احساستان را ھمچون یک سال پس از وقوع آن سازید. با خود فکر کنید پس از یک سال چه شرایطی پیش می آید که به اندازه لحظه وقوع بحران ناراحت نیستم آن حالت را تمرین کنید.

پایان

(2 votes, average: 5,00 out of 5)